Wszawica jest obecnością na ciele człowieka lub na jego odzieży wszy ludzkich lub łonowych, ich larw lub jaj. Jest to choroba wywoływana przez stawonogi.
Wszy są to kosmopolityczne pasożyty zewnętrzne ściśle związane z człowiekiem, występujące we wszystkich strefach klimatycznych. Częstość ich występowania oraz rozmieszczenie różnią się w poszczególnych krajach i zależą bardziej od higieny osobistej poszczególnych osób oraz stanu sanitarnego ich otoczenia niż od warunków klimatycznych.
Nasilenie wszawicy odzieżowej i częstość jej występowania są na ogół większe w zimnej porze roku.
Nie zidentyfikowano środowiska będącego rezerwuarem wszy głowowej, ani jej innych żywicieli poza człowiekiem. W polskich warunkach najczęściej zdarzają się przypadki wszawicy głowowej. Najrzadziej obserwuje się przypadki wszawicy odzieżowej, ponieważ występuje ona głównie u osób, które nie korzystają z pomocy placówek służby zdrowia.
Objawy
Stały objaw wszawicy głowowej to dokuczliwy świąd owłosionej skóry głowy, spowodowany ukłuciem przez wesz, wprowadzeniem przez nią toksyny oraz pojawieniem się grudek obrzękowych i bąbli pokrzywkowych. Widoczne są także przeczosy i otarcia naskórka spowodowane odruchowym drapaniem. Z miejsc po ukłuciu sączy się surowiczy płyn, który skleja włosy, co może doprowadzić do powstania kołtuna.
W nieodpowiednich warunkach higienicznych może dojść do wtórnych zakażeń bakteryjnych i powstania zliszajcowaceń.
W przypadkach bardziej zaawansowanych obserwuje się odczynowe powiększenie węzłów chłonnych karkowych, a na skórze karku i szyi – zmiany wypryskowe oraz charakterystyczny rumień skóry karku.
Sposoby zarażenia się
Samica wszy głowowej składa codziennie 7-10 jaj w otoczkach. Osobniki dorosłe przeżywają 9-30 dni. Obie formy pasożyta mogą przeżyć bez dostępu do krwi do 2 tygodni.
Wszawica głowowa i odzieżowa występuje często u ludzi niezachowujących higieny, mieszkających w złych warunkach socjalnych. Wesz głowowa przenosi się bezpośrednio z włosów na włosy lub za pośrednictwem przedmiotów używanych do pielęgnacji włosów, ozdób na włosy oraz nakryć głowy. Pasożyt atakuje najczęściej dzieci w 3.-10. r.ż.
Wesz odzieżowa przenoszona jest przez zawszoną odzież, bieliznę oraz pościel. Samica może składać do 150 jaj dziennie.
Wesz łonowa rozprzestrzenia się drogą kontaktów płciowych, a także za pośrednictwem ubrania i pościeli.
Okres zaraźliwości trwa tak długo, jak długo żyją wszy na zawszonej osobie lub jej odzieży oraz dopóki nie zostaną zabite gnidy we włosach i na odzieży.
Rozpoznanie
Jeżeli we włosach, na skórze czy na ubraniu zostaną zauważone dorosłe osobniki, gnidy lub jaja, należy zastosować leczenie, mające na celu pozbycie się pasożyta.
Objawem sugerującym rozpoznanie wszawicy są tzw. plamy błękitne oraz grudki obrzękowe w miejscach ukąszeń przez wszy.
Aby rozpoznać wszawicę łonową, należy poszukać gnid i wszy przytwierdzonych do włosów w okolicy wzgórka łonowego i narządów płciowych, a przy silnej infestacji także na owłosionych częściach twarzy. Często pomocne bywa też stwierdzenie tzw. plam błękitnych w miejscach ukąszeń przez wszy.
Objawy towarzyszące wszawicy
Objawy wszawicy głowowej:
świąd owłosionej skóry głowy i okolicy karku,
grudki obrzękowe i bąble pokrzywkowe,
przeczosy i otarcia naskórka,
sączenie się surowiczego płynu sklejającego włosy,
wtórne zakażenia bakteryjne i powstanie zliszajcowaceń,
zmiany wypryskowe na skórze karku i szyi,
rumień skóry karku,
odczynowe powiększenie węzłów chłonnych karkowych.
Objawy wszawicy odzieżowej:
świąd zakrytych obszarów skóry,
obecność grudek rumieniowych zakrytych obszarów skóry,
przeczosy, nadżerki i strupy zakrytych obszarów skóry,
bardzo drobne, odbarwione blizny,
przebarwienia skóry,
wtórne zakażenia bakteryjne,
wolne od zmian: twarz, przedramiona i stopy.
Objawy wszawicy łonowej:
świąd skóry okolicy łonowej, krocza, pachwin, ud, brzucha i dołów pachowych
obecność gnid w obrębie trzonów włosów
obecność tzw. plam błękitnych
obecność pasożyta i jego jaj na owłosionej skórze twarzy
zapalenie spojówek i brzegów powiek.
Wszy a przenoszenie innych chorób
Zagrożenie epidemiologiczne niesie jedynie wesz odzieżowa, przenosi riketsje duru wysypkowego epidemicznego. Inne choroby przenoszone przez tego pasożyta to gorączka okopowa (gorączka wołyńska, gorączka pięciodniowa), oraz dur powrotny.
Do zakażenia człowieka dochodzi w wyniku dostania się kału wszy do rany skóry lub na błonę śluzową, bądź poprzez rozgniecenie zainfekowanej wszy na zranionej skórze. Do zakażenia
Wesz głowowa i łonowa nie przenoszą innych chorób.
Powikłania
Przeprowadzone badania dotyczące objętości wypijanej przez wszy krwi i związanej z tym utraty żelaza donoszą, że w przypadku dzieci z patologicznych środowisk, u których stosowana jest dieta niepokrywająca związanego z wiekiem zapotrzebowania na żelazo, masywna infestacja wszami może być istotnym czynnikiem prowadzącym do niedoboru tego pierwiastka w organizmie.
Nie należy zapominać, że wszawica może, poprzez wywoływanie świądu, prowadzić również do zaburzenia snu i związanych z tym konsekwencji.
Obecność wszy na skórze może prowadzić do podrażnienia skóry i wywołania reakcji alergicznej. Przeczosy i otarcia naskórka, spowodowane odruchowym drapaniem, sprzyjają powstawaniu wtórnych nadkażeń bakteryjnych skóry. W masywnej infestacji wszą głowową może dojść do powstania kołtuna.
Sposoby przenoszenia się wszawicy:
Wszawica głowowa
bezpośrednio z włosów na włosy,
za pośrednictwem przedmiotów używanych do pielęgnacji włosów,
za pośrednictwem przedmiotów używanych do ozdabiania włosów,
za pośrednictwem nakryć głowy.
Wszawica odzieżowa
przez zawszoną odzież i bieliznę,
przez zawszoną pościel.
Wszawica łonowa
drogą kontaktów płciowych,
za pośrednictwem ubrania i bielizny,
za pośrednictwem pościeli.
Leczenie i niszczenie pasożyta
Leczeniem niepowikłanej wszawicy może zajmować się lekarz rodzinny. We wszawicy głowowej stosuje się preparaty roślinne, szampony oraz płyny. W przypadku wszawicy odzieżowej używa się pudru. We wszawicy łonowej stosuje się emulsję. Można stosować również maść rtęciową szarą lub maść rtęciową żółtą. W przypadku wystąpienia powikłań alergicznych stosuje się doustnie leki przeciwhistaminowe.
Zaleca się skrócenie włosów, a w bardziej nasilonych przypadkach wszawicy nawet ogolenie głowy. Zalecane jest równoczesne leczenie wszystkich osób mających ścisły kontakt z osobą zainfekowaną i używających tych samych przedmiotów oraz nakryć głowy. Pacjent powinien zgłosić się na badanie kontrolne 5-6 dni po zakończeniu leczenia.
Zaleca się jednoczesne leczenie partnerów seksualnych i osób z bliskiego otoczenia.
Z brwi, rzęs i brzegów powiek wszy usuwa się mechanicznie pęsetą (najlepiej pod mikroskopem okulistycznym), a następnie stosuje się na te miejsca białą wazelinę 3-5 razy dziennie przez 8-10 dni.
Pacjent po rozpoczęciu leczenia nie musi być izolowany od otoczenia. Jedynie w przypadku dzieci zaleca się pozostawienie ich w domu przez około 3 dni. Zalecenie to stosuje się również w stosunku do żołnierzy służby zasadniczej, którzy powinni na ten czas zostać umieszczeni w izolatkach.
W przypadku wszawicy odzieżowej nieużywanie zawszonej odzieży przez 4-5 tygodni powoduje, że pasożyt ginie. Także prasowanie gorącym żelazkiem i gotowanie bielizny niszczy owada i jego jaja.
Do usunięcia wszy i gnid z przedmiotów wystarcza umycie ich w gorącej wodzie z mydłem lub umieszczenie w szczelnym pojemniku na 2-3 tygodnie.
Profilaktyka
A najlepszym sposobem zapobiegania wszawicy jest unikanie kontaktu z osobami zainfestowanymi lub podejrzanymi o zawszenie oraz ich odzieżą i przedmiotami osobistymi. Przestrzeganie higieny osobistej nie odgrywa istotnej roli w ochronie przed infestacją. W zapobieganiu wszawicy odzieżowej zalecana jest częsta zmiana oraz czyszczenie odzieży i bielizny. Należy systematycznie kontrolować czystość głowy i włosów, przede wszystkim u dzieci uczęszczających do szkół, przedszkoli i żłobków oraz przebywających w zakładach dziecięcych, internatach, na koloniach i obozach letnich oraz zimowych.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz